Artykuł zaktualizowany w listopadzie 2022
Prawidłowy poziom cholesterolu reguluje wiele procesów zachodzących w organizmie, m.in. wpływając na wytwarzanie hormonów czy trawienie witamin. Jaki powinien być prawidłowy poziom cholesterolu w przypadku kobiet i mężczyzn?
Czym jest cholesterol?
Cholesterol odgrywa ważną rolę w ludzkim organizmie: stanowi niezbędny składnik wszystkich błon komórkowych, bierze udział w wytwarzaniu hormonów. Ponadto cholesterol jest wykorzystywany do trawienia tłustych pokarmów i wchłaniania witamin A, D, E i K.
Ciało zdrowego człowieka wytwarza potrzebny mu cholesterol w wątrobie. To naturalny składnik krwi i nie stanowi problemu, dopóki jego ilość nie wymknie się spod kontroli. Jeżeli będziesz stale dostarczać organizmowi zbyt dużo cholesterolu, wkrótce odbije się to negatywnie na Twoim zdrowiu. Tak jak frakcja cholesterolu HDL transportuje cholesterol do wątroby, tak frakcja LDL odpowiada za transport cholesterolu z wątroby do komórek ciała. To niesie ryzyko rozwoju miażdżycy i ograniczenia przepływu krwi.
Jakie funkcje pełni cholesterol?
Cholesterol bierze udział w produkcji witaminy D3 (jest to pochodna cholesterolu!), produkcji hormonów płciowych, a także przyswajania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Wyróżnia się cholesterol całkowity, w skład którego wchodzi tzw. dobry i zły cholesterol – frakcja HDL i frakcja LDL oraz trójglicerydy. Dla dobrego zdrowia należy utrzymać odpowiedni poziom cholesterolu całkowitego, a także niski poziom cholesterolu LDL oraz trójglicerydów.
Dlaczego prawidłowy cholesterol jest taki ważny?
Prawidłowy poziom cholesterolu wpływa nie tylko na produkcję hormonów płciowych, ale również na wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Oprócz tego obniża ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i zmniejsza szanse na wystąpienie miażdżycy czy schorzeń sercowo-naczyniowych.
Dlaczego zbyt wysoki poziom cholesterolu może być szkodliwy?
Nadmierna ilość cholesterolu we krwi może doprowadzić do zaburzeń gospodarki lipidowej organizmu, a to już prosta droga do rozwoju schorzeń o podłożu cywilizacyjnym czy sercowo-naczyniowym. Aby do tego nie dopuścić i nie obciążać nadmiernie serca oraz układu krążenia, należy stosować zdrową i zbilansowaną dietę, a także regularnie się ruszać. Dieta bogata w tłuszcze pochodzenia roślinnego w połączeniu z aktywnością fizyczną to jedyna i skuteczna metoda zapobiegania schorzeniom spowodowanym podwyższonym poziomem cholesterolu w organizmie.
Jak zmierzyć poziom cholesterolu?
Poziom cholesterolu mierzy się za pomocą badania krwi zwanego lipidogramem, które wykonuje się na czczo. Test daje informacje o:
- całkowitej ilości cholesterolu we krwi;
- poziomie złego cholesterolu (LDL) mogącego blokować tętnice;
- stężeniu dobrego cholesterolu (HDL), który pomaga usunąć nadmiar lipidów z organizmu;
- nie-HDL, czyli parametrze będącym różnicą całkowitego poziomu cholesterolu i poziomu HDL;
- triglicerydach – innej formie tłuszczu we krwi.
Jakie są normy cholesterolu dla dorosłych?
Poziom cholesterolu jest mierzony w miligramach na decylitr (mg/dl). Prawidłowe stężenie u osób powyżej 20. roku życia w zależności od płci wynosi:
-
Cholesterol – normy u kobiet:
- całkowity cholesterol: 125-200 mg/dl,
- LDL: mniej niż 100 mg/dl,
- poziom cholesterolu HDL: co najmniej 55 mg/dl,
- nie-HDL: mniej niż 120 mg/dl,
- triglicerydy: mniej niż 150 mg/dl;
-
Cholesterol – normy u mężczyzn:
- całkowity cholesterol: 125-200 mg/dl,
- LDL: mniej niż 100 mg/dl,
- HDL: co najmniej 40 mg/dl,
- nie-HDL: mniej niż 130 mg/dl,
- triglicerydy: mniej niż 150 mg/dl
Częstotliwość wykonywania badań uzależniona jest od wieku, czynników rodzinnych i chorób współistniejących. Przyjmuje się jednak, że osoby po 40. roku życia powinny przynajmniej raz w roku sprawdzić poziom cholesterolu w organizmie. Pozwoli to w porę wyłapać ewentualne nieprawidłowości w wynikach i wdrożyć odpowiednie leczenie.
Lipidogram warto wykonać również, kiedy czujemy się przewlekle zmęczeni, mamy problemy z pamięcią i koncentracją, odczuwamy bóle kończyn albo zauważymy na ciele żółte zgrubienia lub plamki (zwłaszcza w okolicach powiek). Może to oznaczać, że mamy zbyt wysoki cholesterol i powinniśmy jak najszybciej zmienić tryb życia.
Najczęściej zmiana nawyków żywieniowych, ograniczenie udziału tłuszczów pochodzenia zwierzęcego w diecie oraz wzbogacenie jej w świeże ryby, warzywa i owoce wystarcza, by poprawić parametry cholesterolu w organizmie. Zalecana jest także regularna aktywność fizyczna – ruch usprawnia metabolizm, przyspiesza usuwanie z organizmu szkodliwych frakcji cholesterolu, poprawia krążenie krwi. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia należy ruszać się przynajmniej 30 minut dziennie, by zapobiegać rozwojowi schorzeń cywilizacyjnych.
Co oznacza podwyższony poziom cholesterolu?
Jeśli badanie poziomu cholesterolu wskazuje wynik przekraczający normę, należy przyjrzeć się swojemu trybowi życia. Stężenie cholesterolu całkowitego powyżej 200 mg/dl może grozić chorobami układu sercowo-naczyniowego. Wysokie stężenia cholesterolu frakcji LDL (poziom LDL nie powinien przekraczać 115 mg/dl) mogą zagrażać osadzaniu się cholesterolu na ścianach naczyń. To powoduje zwężenie ścianek naczyń krwionośnych i ograniczenie przepływu krwi. Zagraża to niedokrwieniem, miażdżycą, chorobą wieńcową, zawałem, udarem.
Co może grozić w przypadku wysokiego cholesterolu?
Wysoki poziom cholesterolu całkowitego, podwyższony poziom trójglicerydów oraz LDL może zaburzać przepływ krwi i prowadzić do rozwoju miażdżycy. Warto kontrolować poziom cholesterolu całkowitego, a także poziom frakcji HDL, ponieważ dobroczynne działanie HDL polega na wiązaniu nadmiaru cholesterolu, dzięki czemu nie wchłania się on w organizmie. To może prowadzić do obniżenia wysokiego poziomu cholesterolu we krwi.
Nieleczony wysoki poziom cholesterol przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Może też doprowadzić do zawału serca czy udaru.
Jakie są sposoby na obniżenie cholesterolu?
Aby zbadać poziom cholesterolu, należy wykonać lipidogram. Wynik cholesterolu powie nam jasno, czy powinniśmy zmienić styl życia oraz sposób odżywiania się. Prawidłowy cholesterol jest powodem do radości, natomiast zbyt wysoki poziom może przyczyniać się do rozwoju chorób układ krążenia.
Aby pozbyć się cholesterolu z naczyń krwionośnych i utrzymać prawidłowy poziom dobroczynnego HDL we krwi, należy zadbać o dietę oraz aktywność fizyczną. Brak ruchu to jedna z przyczyn wysokiego cholesterolu. Dobrze jest zwiększyć poziom aktywności fizycznej, spacerować, uprawiać sport, by poprawić funkcjonowanie gospodarki lipidowej.
Kluczowe znaczenie ma jednak dieta. Aby podnieść poziom cholesterolu frakcji HDL, należy wykluczyć z niej wszelkie produkty pochodzenia zwierzęcego, tłuste mięsa, wędliny, pasztety, pełnotłusty nabiał. Konieczne jest również zrezygnowanie ze słodkich i słonych przekąsek. Przestrzeganie zdrowej diety zazwyczaj wystarcza, by poprawić parametry cholesterolu i obniżyć jego poziom. Dieta na cholesterol może być bardzo skuteczną terapią, pod warunkiem, że jest regularnie przestrzegana.
Tym, co obniża poziom cholesterolu, są nienasycone kwasy tłuszczowe. Warto wzbogacić swoją dietę w dobrej jakości oleje roślinne, awokado czy oliwę z oliwek, a także orzechy i nasiona.
Jak przygotować się do badania cholesterolu?
Badanie poziomu cholesterolu we krwi nosi nazwę lipidogramu. Aby lipidogram wskazał, jaki jest poziom HDL i LDL, nie należy się specjalnie przygotowywać do badania. Należy jedynie być na czczo, ponieważ w czasie badania pobierana jest surowica, a następnie laborant oznacza poziom poszczególnych frakcji cholesterolu. Wysoki wynik wskazuje na to, że należy obniżyć poziom cholesterolu, by zmniejszyć ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych.
Kiedy badać cholesterol całkowity?
Badanie cholesterolu powinno się wykonywać przynajmniej raz w roku, by sprawdzić, czy gospodarka lipidowa pracuje prawidłowo. Od poziomu cholesterolu zależy właściwe funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego oraz układu krążenia, dlatego ma to kluczowe znaczenie w zakresie rozwoju chorób cywilizacyjnych.
Regularne badania pozwalają również na szybką reakcję w razie otrzymania wyniku podwyższonego cholesterolu.
Jak możesz pomóc swojemu zdrowiu?
Na poziom cholesterolu we krwi mogą wpływać:
Wiek i płeć
- Wraz z wiekiem wzrasta stężenie cholesterolu u obu płci. Przed menopauzą kobiety mają niższy jego całkowity poziom niż mężczyźni w tym samym wieku. Po okresie menopauzy ilość LDL we krwi kobiet rośnie.
Geny
- One również są częściowo odpowiedzialne za poziom wytwarzanego przez organizm cholesterolu. Jego wysokie stężenie we krwi może być dziedziczne.
- Jednak wiele czynników determinujących twoje zdrowie zależy od ciebie. Należą do nich:
Dieta
- Tłuszcze nasycone przyjmowane wraz z jedzeniem powodują wzrost poziomu cholesterolu we krwi. Dlatego zaleca się ograniczenie spożywania czerwonych mięs, przetworów mlecznych (masła, śmietany, serów), białego pieczywa oraz produktów smażonych na oleju i głęboko przetworzonych.
Aktywność fizyczna
- Staraj się ćwiczyć przynajmniej przez pół godziny dziennie, a jeśli nie masz takiej możliwości, wybierz się chociaż pieszo po zakupy. Regularny ruch może obniżyć poziom złego cholesterolu (LDL) i podwyższyć poziom dobrego (HDL). Wspomoże również odchudzanie i wpłynie na unormowanie ciśnienia krwi.
Prawidłowa waga
- Zbędne kilogramy podnoszą poziom cholesterolu w organizmie. Ich utrata jest korzystna dla zdrowia w bardzo wielu aspektach.
Odstawienie używek
- Rzucenie palenia i ograniczenie spożycia alkoholu pozwolą przywrócić prawidłowe stężenie cholesterolu we krwi. Nie pozwalaj też innym na palenie tytoniu w twojej obecności.
Unikanie stresu
- Badania wykazały, że chroniczny stres może podnosić poziom LDL, a obniżać HDL. Staraj się unikać nerwowych sytuacji i naucz się relaksować.
Suplementy
- Suplementy diety mogą wspomóc utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu oraz wspomagać właściwe krążenie krwi. Ważne jednak, aby stosować te, co do których mamy pewność, że zawierają składniki przebadane naukowo. Na rynku dostępne są preparaty wytwarzane na bazie naturalnych substancji aktywnych. Berimal Metabolizm zawiera ekstrakty z bergamoty, zielonej herbaty, witaminy z grupy B i chrom, dzięki czemu wspiera metabolizm lipidów, węglowodanów i pomaga utrzymać prawidłową masę ciała.
Bądź świadom, że zmiana stylu życia to długotrwały i niełatwy proces. Opłaca się jednak podjąć to wyzwanie, ponieważ zdrowe nawyki pomogą ci zapobiec różnym dolegliwościom, a także łagodzić już istniejące problemy. Badaj się też regularnie i… nie martw się na zapas!