Cholesterol to jeden ze wskaźników zdrowego i długiego życia. Utrzymywanie prawidłowego poziomu całkowitego cholesterolu pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, serca i chorób cywilizacyjnych. Jak o to zadbać i co zrobić, by utrzymać cholesterol w ryzach?
Jeszcze do niedawna wskaźniki umieralności na choroby układu krążenia w Polsce były prawie trzykrotnie wyższe niż w Europie Zachodniej[1]. Od początku XXI wieku obserwuje się spadek zachorowalności na choroby sercowo-naczyniowe, co niewątpliwie jest związane ze zmianą stylu życia.
Coraz częściej zdrowiej się odżywiamy, chętnie sięgamy po tłuszcze roślinne zamiast tych pochodzenia zwierzęcego, jemy sezonowe warzywa i owoce, uprawiamy sport. To wszystko przekłada się na nasze dobre samopoczucie i lepszą kondycję zdrowotną.
Wciąż jednak jest dużo do zrobienia w tym zakresie. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że tylko w pierwszym półroczu z powodu chorób układu krążenia w Polsce zmarły ponad 84 tysiące osób[2]. Statystyki te są niższe niż kilkadziesiąt lat temu, ale wciąż wysokie. Na rozwój chorób układu krążenia wpływają nie tylko obciążenia genetyczne, ale także nieprawidłowy tryb życia, zła dieta, nadmierne spożywanie tłuszczy utwardzonych i stres.
Dlaczego ważne jest utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu?
Do rozwoju chorób układu krążenia przyczynia się wysoki poziom cholesterolu. Najczęściej jest on spowodowany niewłaściwą dietą bogatą w tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, wyroby cukiernicze, gotowe słodycze czy przetworzoną żywność. Wynika to z nieświadomości bądź złych nawyków żywieniowych, które po latach mogą zaowocować podniesieniem poziomu cholesterolu.
Cholesterol składa się z trzech frakcji: trójglicerydów, „dobrego” cholesterolu HDL oraz „złego” cholesterolu LDL. Jeśli w organizmie zaczyna wzrastać ten ostatni, cząsteczki lipidów odkładają się w ścianach naczyń i tętnicach, mogąc doprowadzić do rozwoju miażdżycy czy innych chorób układu krążenia. Automatycznie wzrasta wtedy ryzyko zawału serca czy udaru mózgu.
Jak często badać poziom cholesterolu?
Cholesterol jest wskaźnikiem, o który należy szczególnie dbać. Jego poziom może rosnąć wraz z wiekiem, ponieważ choroba ta daje o sobie znać po latach.
Pacjenci po 30. roku życia powinni wykonywać badania kontrolne cholesterolu raz na trzy lata, chyba że w rodzinie występują obciążenia genetyczne. Wtedy o regularności badań profilaktycznych powinien zdecydować lekarz prowadzący pacjenta.
Pacjentom po 40. roku życia zaleca się wykonywanie badań profilaktycznych raz na rok. Mimo że choroby układu krążenia częściej dotyczą mężczyzn niż kobiet[1], panie również powinny regularnie sprawdzać poziom cholesterolu.
Na czym polega lipidogram?
Lipidogram to proste badanie, które wykonuje się z surowicy krwi. Najczęściej pobierana jest krew z żyły łokciowej. Pacjent powinien być na czczo przynajmniej 12 godzin, a przez 48 godzin przed badaniem powstrzymać się od spożywania alkoholu i słodkich napojów. Nie zaleca się także jedzenia tłustych i smażonych dań, słodkich przekąsek ani fast-foodów. Mogą one wpłynąć na wynik badań.
Lipidogram polega na oznaczeniu poziomu cholesterolu całkowitego TC, a także jego poszczególnych frakcji: tróglicerydów TG, HDL oraz LDL. Pacjent otrzymuje wyniki najczęściej kolejnego dnia. Powinien je skonsultować z lekarzem, który dokładnie przeanalizuje zarówno poziom TC, jak i poszczególnych frakcji. Przy podwyższonym poziomie „złego” cholesterolu może zalecić zmianę trybu życia, odżywiania, a przy zaburzeniach lipidowych wdroży odpowiednie leczenie.
Normy cholesterolu
Normy cholesterolu kształtują się następująco:
- cholesterol całkowity TC < 200 mg/dl,
- trójglicerydy TG < 150 mg/dl,
- „dobry” cholesterol HDL < 45 mg/dl dla kobiet i < 40 mg/dl dla mężczyzn,
- „zły” cholesterol LDL < 115 mg/dl.
Jak utrzymać prawidłowy poziom cholesterolu?
Aby poprawić wyniki badań, warto po konsultacji z lekarzem zmienić nawyki żywieniowe. Efekty przynosi przede wszystkim zrezygnowanie z tłustych mięs smażonych na głębokim tłuszczu. Dużo cholesterolu zawierają:
- wątróbka,
- baranina,
- pasztety,
- kiełbasy,
- salami.
Lepszym wyborem będzie więc spożywanie chudego mięsa lub zastąpienie go białkiem pochodzenia roślinnego. Zaleca się także włączenie do diety tłustych ryb morskich (łososia, makreli, dorsza), które są skarbnicą kwasów omega-3 poprawiających pracę serca.
Poziom cholesterolu mogą podnosić również tłuszcze pochodzenia zwierzęcego (masło, nabiał, przetwory mleczne), dlatego warto ograniczyć je w diecie. Lepiej zastąpić je tłuszczami roślinnymi (takimi jak oliwa z oliwek czy awokado).
Ważne jest również spożywanie produktów z pełnego ziarna, które są bogatym źródłem mikroelementów i błonnika. Świeże warzywa i owoce (najlepiej sezonowe) z kolei dostarczają witamin, działają antyoksydacyjnie i poprawiają pracę układu immunologicznego.
W zdrowym stylu życia ważny jest również regularny ruch. Aktywność fizyczna na świeżym powietrzu pozwala utrzymać dobrą kondycję organizmu, dotlenić go, wzmocnić mięśnie i stawy, zapobiec otyłości.
Warto sięgnąć także po naturalne preparaty, które są dobrze tolerowane w organizmie.Dobrym wyborem będzie Berimal, w którego składzie znajduje się ActiBPF, standaryzowana produkcja polifenoli z bergamoty oraz ekstrakt z czosnku standaryzowany na wysoką zawartość allicyny. Pozwala on utrzymać właściwy poziom glukozy i cholesterolu oraz wspiera mikrokrążenie.
[1] Kalina Kawecka-Jaszcz, Aneta Pośnik-Urbańska, Piotr Jankowski, Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego w zależności od płci w świetle badań epidemiologicznych w Polsce.
[1] Aleksandra Majewicz, Jerzy T. Marcinkowski, Epidemiologia chorób układu krążenia. Dlaczego w Polsce jest tak małe zainteresowanie istniejącymi programami profilaktycznymi?
[2] Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Ludność / Statystyka przyczyn zgonów / Umieralność i zgony według przyczyn w 2020 roku.