Artykuł zaktualizowany w kwietniu 2022
Cholesterol odgrywa w organizmie ważne role, ale tylko wtedy, gdy jego stężenie jest prawidłowe. Czym różnią się od siebie frakcje cholesterolu HDL i LDL i jakie pełnią funkcje?
Cholesterol jest substancją tłuszczową, której organizm potrzebuje do budowy błon komórkowych. We krwi transportują ją dwie frakcje lipoprotein, różniące się między sobą wielkością i budową. Zadaniem cząsteczek o małej gęstości (LDL) jest dostarczanie cholesterolu do komórek, a cząsteczki o dużej gęstości (HDL) wyłapują nadwyżki tej substancji i przenoszą do wątroby, która wydala je z organizmu. Dla zdrowia układu krążenia bardzo ważna jest równowaga między tymi dwoma rodzajami lipoprotein.
Cholesterol zły i dobry
Cząsteczki o małej gęstości (LDL) uważane są za „zły” cholesterol, ponieważ przyczyniają się do gromadzenia się złogów tłuszczowych w naczyniach krwionośnych. Proces ten zwęża światło tętnic i niesie za sobą ryzyko poważnych problemów zdrowotnych. Biorą w nim udział również triglicerydy – rodzaj tłuszczu występujący we krwi, którego zadaniem jest dostarczanie i przechowywanie energii pozyskiwanej z pożywienia.
Drugi rodzaj lipoprotein to cząsteczki o dużej gęstości (HDL), czyli cholesterol uważany za „dobry”. Jego działanie polega na przenoszeniu nadmiaru lipoprotein LDL do wątroby, gdzie są rozkładane i wydalane z organizmu.
Funkcje cholesterolu HDL
Dobry cholesterol HDL pełni w organizmie ważną funkcję – transportuje cząsteczki cholesterolu z tkanek do wątroby. Tam zostają rozłożone i metabolizowane, a następnie wydalone z organizmu. Z tego względu cholesterol HDL uważany jest za dobry, ponieważ pomaga usunąć z organizmu cząsteczki cholesterolu i zapobiega jego odkładaniu się w ścianach naczyń krwionośnych.
Funkcje cholesterolu LDL
Cholesterol LDL uważany jest za przeciwieństwo dobrego cholesterolu HDL. Charakteryzuje się tym, że zawiera cząsteczki o niskiej gęstości i przenosi je z wątroby do tkanek. To sprawia, że może przyczyniać się do odkładania nadwyżki cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co w przyszłości może stać się przyczyną rozwoju schorzeń układu krążenia.
Jak sprawdzić poziom cholesterolu?
Ilość każdego rodzaju cholesterolu można zmierzyć za pomocą prostego badania krwi, zlecanego przez lekarza internistę. Prawidłowy stosunek HDL do LDL powinien wynosić 1 do 3 lub nawet 1 do 2. Taka równowaga cząsteczek zmniejsza ryzyko wielu problemów ze strony układu krążenia. Jeśli jest inaczej, mamy do czynienia z hiperlipidemią objawiającą się podwyższonym poziomem cholesterolu LDL lub triglicerydów we krwi. Cholesterol uważany jest również za niezrównoważony, gdy stężenie lipoprotein HDL jest zbyt niskie.
Dbanie o równowagę
Dobrą wiadomością jest to, że o prawidłowy poziom cholesterolu we krwi można zadbać. Czasami wystarczy wprowadzić tylko kilka zmian w stylu życia, w tym przejść na zdrowszą dietę. Najważniejsza jest redukcja ilości spożywanych tłuszczów nasyconych i trans. Te pierwsze nie powinny stanowić więcej niż kilka procent kalorii dostarczanych w ciągu dnia, a te drugie najlepiej w ogóle wyeliminować z diety. By osiągnąć ten efekt, warto ograniczyć spożycie czerwonego mięsa, pełnotłustego nabiału i potraw smażonych, zwłaszcza w głębokim tłuszczu. Dobrze jest też unikać tłustych wędlin, kiełbas, pasztetów, parówek.
Warto zdać sobie sprawę, że szkodliwe tłuszcze trans znajdują się w wyrobach czekoladopodobnych, gotowych ciastkach, batonach i czekoladach. Jeśli więc zależy nam na tym, by obniżyć poziom cholesterolu, powinniśmy wyeliminować z diety słodycze, a także słone przekąski (np. chipsy czy paluszki). Tym, co może podwyższać poziom cholesterolu i frakcję LDL, są również używki, takie jak alkohol i kawa.
Warto również zwiększyć ilość błonnika i zadbać o optymalną zawartość związków bioaktywnych w posiłkach. Zdrowa dieta kładzie również nacisk na warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, drób, ryby i orzechy, jednocześnie ograniczając spożycie słodyczy i napojów gazowanych.
Pamiętaj, że dbając o równowagę stężenia lipoprotein LDL i HDL we krwi, zyskujesz szansę, by cieszyć się zdrowiem i dobrym samopoczuciem przez długie lata.