Article updated February 2022
Good and bad cholesterol are two fractions of cholesterol, which together with triglycerides make up total cholesterol. What are the differences and what should be their normal levels?
Cholesterol is essential for the body to function properly: it participates in the production of hormones and vitamin D, and also supports digestion. The liver produces enough of it to handle these tasks, but the body also takes in cholesterol from food.
If there is an equilibrium in the levels of the various cholesterol fractions, lipid metabolism works flawlessly. The problem arises when the levels of bad cholesterol and triglycerides are exceeded. Total cholesterol then also rises and the risk of cardiovascular disease increases.
Czym jest dobry i zły cholesterol?
There are two main types of cholesterol: so-called good cholesterol, or high-density lipoprotein (HDL), and bad cholesterol, or low-density lipoprotein (LDL). How do they differ?
| Good HD cholesterol | LDL bad cholesterol |
|
Good cholesterol helps transport cholesterol and triglycerides from the arteries and tissues to the liver for excretion or reuse. |
Bad cholesterol present in the blood in large amounts can cause health problems because it tends to accumulate in the arteries and block them. |
|
Sources of good cholesterol and omega-3 fatty acids include fish, flaxseed oil and fiber-rich foods such as whole grains, oats and bran. |
The sources of bad cholesterol are meals rich in saturated and trans fats and refined carbohydrates. Such foods include red meat, full-fat dairy products (cream, butter, cheese) and processed foods |
What is good cholesterol?
Dobry cholesterol HDL (z ang. high density lipopretein) charakteryzuje się wysoką gęstością cząsteczek. Zostaje przetransportowany do wątroby, gdzie bierze udział w procesie produkcji kwasów żółciowych. Pełni ważną funkcję w organizmie, ponieważ wpływa na obniżenie poziomu złego cholesterolu LDL, który może przyczyniać się do rozwoju schorzeń sercowo-naczyniowych.
What is bad cholesterol?
Zły cholesterol LDL (z ang. low density lipopretein) charakteryzuje się niską gęstością cząsteczek. Transportuje cholesterol w odwrotnym kierunku, z wątroby do tkanek. Może doprowadzić do odkładania się złego cholesterolu w tkankach, powodując powstawanie tzw. blaszki miażdżycowej, która staje się przyczyną rozwoju chorób układu krążenia.
Cholesterol in numbers
Wysoki poziom złego cholesterolu nie powoduje zauważalnych objawów, dlatego możesz nawet nie wiedzieć, że dzieje się coś niedobrego. Jedynym sposobem, by to sprawdzić, jest badanie krwi, które mierzy stężenie cholesterolu w miligramach na decylitr (mg/dl). Lipidogram pokazuje:
- całkowity poziom cholesterolu we krwi – obejmuje HDL, LDL i trójglicerydy; powinien wynosić poniżej 200, alarmująca jest wartość przekraczająca 240;
- HDL – im wyższy jego poziom, tym lepiej; norma dla kobiet to co najmniej 55, a dla mężczyzn 45; niedobrze, jeśli jest go mniej niż 60;
- LDL – im niższy, tym lepiej; normalny poziom to mniej niż 150, graniczny 151-199, a wysoki 200 i więcej;
- triglicerydy – ich optymalny poziom wynosi mniej niż 100, graniczny 101-159, a wysoki powyżej 160.
Causes of high levels of bad cholesterol
Czynniki, które mogą powodować wysoki poziom cholesterolu, to otyłość (obwód pasa wynoszący ponad 100 cm u mężczyzn i ponad 90 cm u kobiet), zła dieta oraz brak regularnych ćwiczeń. Nie jest jasne, czy stres wpływa bezpośrednio na wzrost stężenia cholesterolu, jednak może on prowadzić do zachowań, które zwiększają poziom LDL – takich jak sięganie po niezdrową i tłustą żywność, brak aktywności fizycznej i palenie papierosów.
W niektórych przypadkach wysoki poziom LDL jest też dziedziczny – stan ten nazywa się hipercholesterolemią rodzinną. Powoduje go mutacja genetyczna, która oddziałuje na zdolność wątroby do pozbywania się dodatkowego cholesterolu. Może to skutkować wysokim stężeniem LDL już w młodym wieku.
What can you do to maintain normal cholesterol levels?
- Rzuć palenie. Według badań z 2013 roku palenie obniża poziom dobrego cholesterolu, który może wrócić do normy po zerwaniu z nałogiem. Papierosy zwiększają też ryzyko wysokiego ciśnienia krwi, chorób serca oraz wielu rodzajów raka. Jeśli palisz, poproś swojego lekarza o pomoc w rzuceniu nałogu.
- Ruszaj się. Jeżeli przez większość dnia siedzisz przy biurku, ustaw alarm w swoim telefonie lub na komputerze, by co godzinę przypominał Ci o wstaniu i poruszaniu się przez kilka minut. Staraj się każdego dnia wygospodarować pół godziny na nieprzerwaną aktywność fizyczną. Spacer, wchodzenie po schodach, a nawet zabawę z dziećmi.
- Zadbaj o zdrową dietę. Zamień tradycyjny makaron na pełnoziarnisty, a biały ryż zastąp brązowym. Sałatki doprawiaj oliwą z oliwek i sokiem z cytryny zamiast sosem majonezowym. Używaj jogurtu 0% zamiast śmietany. Jedz mniej czerwonego mięsa, a więcej ryb, zwłaszcza tłustych, takich jak łosoś, sardynki czy tuńczyk – co najmniej jedną porcję tygodniowo. Mięsa nie smaż, tylko piecz lub grilluj. Zamień napoje gazowane i soki owocowe na zwykłą wodę. Zamiast chipsów pogryzaj niesolone nasiona i orzechy.
- Sięgnij też po sprawdzone suplementy, które uzupełniają dietę w składniki korzystne dla zdrowia. Berimal Metabolizm zawiera ekstrakty z bergamoty, zielonej herbaty, witaminy z grupy B (B6 i B12) i chrom, wspiera metabolizm lipidów i węglowodanów oraz pomaga utrzymać prawidłowy poziom masy ciała.
Jeśli nie znasz swojego poziomu cholesterolu, poproś internistę o skierowanie na badania. Im wcześniej poznasz wyniki, tym szybciej podejmiesz ewentualne kroki, by je poprawić. Wysokie stężenie cholesterolu może być groźne, ale w większości przypadków jest dopiero sygnałem ostrzegawczym. Nie oznacza od razu, że zachorujesz na serce, jednak mimo to traktuj swoje zdrowie poważnie – nigdy nie jest się zbyt młodym, by zacząć o tym myśleć.