NNKT, czyli niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, to grupa tłuszczów, których organizm nie jest w stanie sam syntetyzować, dlatego muszą być dostarczane wraz z pożywieniem. Na czym polega ich działanie?
Podział tłuszczów
Ze względu na budowę wyróżniamy kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone. Te drugie dzielą nie na jedno- i wielonienasycone.
Wśród jednonienasyconych najpopularniejszy jest kwas oleinowy należący do grupy kwasów omega-9. Występuje prawie we wszystkich tłuszczach, a jego bogate źródła to między innymi oliwa, tran, smalec i olej rzepakowy. Bierze udział w tworzeniu i regeneracji komórek, pomaga też regulować poziom cholesterolu we krwi. Organizm jest w stanie go wyprodukować, jednak tylko w niewielkich ilościach, dlatego część źródeł zalicza kwas oleinowy do NNKT.
Spośród kwasów wielonienasyconych za niezbędne dla człowieka uznawane są jego dwa rodzaje:
- kwas linolowy (z grupy omega-6) – w skrócie: LA;
- kwas alfa-linolenowy (z grupy omega-3) – w skrócie: ALA.
Oba należą do grupy witamin F.
Kwas linolowy w organizmie ulega metabolizmowi do szeregu substancji istotnych dla prawidłowej przemiany materii. Powstaje z niego kwas arachidonowy, który w połączeniu z kwasem eikozapentaenowym tworzy hormony tkankowe. Kwas linolowy znajduje się między innymi w oleju kukurydzianym, słonecznikowym, sojowym i arachidowym. Jego niedobór występuje stosunkowo rzadko.
Alfa i omega
Kwas alfa-linolenowy jest najpowszechniejszym kwasem tłuszczowym omega-3 w diecie. Znajduje się w wielu produktach roślinnych, w tym w jarmużu, szpinaku, soi, orzechach włoskich i wielu nasionach, na przykład lnu czy chia. Sam kwas ALA może być magazynowany przez organizm i wykorzystywany jako źródło energii, podobnie jak inne tłuszcze.
Zanim będzie mógł odegrać znaczniejszą rolę, musi zostać przekształcony w inne wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3: EPA i DHA. Ten pierwszy jest niezbędny do przekazywania informacji między włóknami nerwowymi. Z kolei kwas DHA wchodzi w skład struktury mózgu, wspomaga funkcjonowanie siatkówki oka i zmniejsza stężenie triglicerydów we krwi.
Jednak proces konwersji kwasu alfa-linolenowego jest u ludzi mało efektywny. Tylko niewielki procent ALA jest przekształcany w EPA, a jeszcze mniej w DHA, dlatego trzeba dostarczać je organizmowi wraz z dietą. Najlepsza jest ta bogata w tłuste ryby (łosoś, dorsz, makrela), owoce morza i algi, a także orzechy i nasiona. Jest to jednocześnie dobra dieta na wysoki cholesterol. Utrzymanie jego właściwego poziomu mogą także wesprzeć suplementy diety, takie jak Berimal.
NNKT są istotną częścią diety, jednak sięganie po zbyt dużą ilość tłustych pokarmów może powodować przybieranie na wadze. Dlatego należy wybierać odpowiednie rodzaje tłuszczów i spożywać je z umiarem, w ramach zdrowego planu żywieniowego.